“Dankzij data kun je behandelingen gerichter toepassen”

Johan Bos is een ervaren sportfysiotherapeut met verschillende specialistische aandachtsgebieden zoals knie, heup, enkel, overbelasting, dry needling en duursport. Een ander aandachtsgebied is dataverzameling.

Als ware pionier is hij fervent voorstander van meer en betere dataverzameling: “We kunnen pas conclusies trekken uit data wanneer we er heel veel van hebben.”

Hoe pas jij dataverzameling toe?

“Op dit moment wordt er in de wereld veel data verzameld terwijl nog eigenlijk niemand echt weet wat we verzamelen met zijn allen. Binnen onze praktijk proberen wij te werken aan de hand van klinimetrie waarmee we aangeven hoeveel een patiёnt is verbeterd. We maken een beginmeting en nemen daarom vooraf een aantal vragenlijsten door. In het vervolg van het traject kijken we naar hoe iemand scoort en of iemand wel of niet verbetert. Daarnaast verzamelen we ook data als het gaat om patiënttevredenheid, uitkomstwaarden, collega’s onderling en de zorgzwaarte van patiëntengroepen. En ik zet data in om te kijken naar de omzet, agenda bezettingen en verzuim.”

Wat is een belangrijke reden om met dataverzameling te starten?

“Ik vind dataverzameling belangrijk voor de patiёntverbetering en om een norm neer te zetten als het gaat om kwaliteit. Persoonlijk geloof ik heel erg in big data; als we maar genoeg verzamelen dan wordt vanzelf een bepaalde logica duidelijk.”

Kun je dataverzameling inzetten als praktijkhouder?

“Zeker. Je kunt data juist gebruiken om te zien hoe jouw praktijk draait. Wat daarmee duidelijk wordt is welke populatie je binnen de praktijk hebt. Daar kun je bijvoorbeeld de strategie van de praktijk op afstemmen. Dan weet je wat je kunt – of moet – doen om ervoor te zorgen dat je ook in de toekomst een gezonde praktijk blijft houden.”

Kost dat dan niet veel tijd?

“Als je processen goed hebt ingeregeld, hoeft het niet veel tijd te kosten. Natuurlijk heeft goede dataverzameling onze praktijk in het begin tijd gekost. Het duurde even voordat het goed was ingeregeld en we kwamen allerlei hobbels tegen onderweg. Inmiddels hebben we onze werkprocessen geautomatiseerd waardoor dataverzameling snel en gemakkelijk gaat. Daarbij ziet iedereen nu ook het nut ervan in. Ik kan me wel voorstellen dat het veel tijd kost als iedere praktijk elke keer hetzelfde pad opnieuw moet bewandelen. Het zou bijvoorbeeld helpen als EPD’s erin kunnen voorzien dat dataverzameling fysiotherapie breed minder tijd gaat kosten. Dan hoeft niet iedereen steeds zelf het wiel uit te vinden.”

Wat betekent dataverzameling voor de beroepsgroep (en voor de therapeut)?

“Uit data kun je informatie halen en behandelingen gericht(er) toepassen bij bepaalde patiёntgroepen. Dat draait voor mij echt om het verzamelen van gegevens over patiёnten. Dus waar begin je met een patiёnt, waar eindig je met de patiёnt en hoe heeft het traject er in de tussentijd uitgezien. Maar ook hoeveel is een patiёnt verbeterd qua klachten? Dat is ontzettend waardevol voor zowel de beroepsgroep als de therapeut zelf.”

Maak je je weleens zorgen over de veiligheid van data?

“Helemaal geen. En ook de therapeuten en patiёnten binnen onze praktijk niet. Natuurlijk hoor of lees je weleens in het nieuws over dataverzameling en dat datalekken een gevaar kunnen zijn. Misschien dat mensen door de veelal negatieve berichtgeving er bang voor zijn, maar de systemen zijn zo waterdicht dat ik me niet voor kan stellen dat het problemen oplevert. Ik kan me daarentegen wel voorstellen –  en ik denk dat daar de grootste angst binnen de therapie voor ligt – dat therapeuten bang zijn dat data als afrekenmodule gebruikt wordt. Ik zou ‘controle’ en ‘afrekenen’ daarom het liefst van elkaar loskoppelen. Data wordt gebruikt om een controle uit te voeren. Maar daarvoor hebben we het ook. We willen toch weten of we goed bezig zijn of niet? Data zien als afrekenmodule is een angst van mensen. Het is denk ik een erfenis die is ontstaan vanuit wat mensen hebben meegemaakt, zoals de vroegere plus-audits en de puntkomma-systemen en de behandelindex. Het zou jammer zijn als mensen dat angstgevoel houden en daarom niet aan de slag gaan met data.”

Hoe kunnen we dat oplossen?

“Het weghalen van angst is mijns inziens de grootste hobbel die we nu moeten nemen. Wij zijn een beroepsgroep die contact met elkaar moet hebben. We maken een workshop en een sessie om dataverzameling heen. We doen het samen en maken het klein. Daardoor durven en willen mensen eerder aan de slag met dataverzameling. Zodra mensen inzien dat dataverzameling in maat en getal iets weergeeft – mits op de goede manier ingevoerd – is er geen discussie mogelijk over de uitvoer. En dan zegt het iets over wat we goed doen.”

Johan ging in gesprek met praktijkhouder Sigrit de Jongh over dataverzameling. Benieuwd naar hun gesprek? Bekijk hieronder de video.

Interviews andere therapeuten over data