Wetenschapsrapport – Online informatie

27 januari 2025

Cognities spelen natuurlijk een belangrijke rol binnen de manuele therapie en op de manier waarop patiënten pijn ervaren en reageren op behandelingen. Een rol van de manueel therapeut is om deze cognities te begrijpen en beïnvloeden, om zo de effectiviteit van de therapie te verbeteren. De verwachting van een patiënt is belangrijk. Onderzoek toont aan dat de verwachting van positieve verandering en de ontwikkeling van een sterke therapeutische alliantie tussen patiënt en therapeut sterke voorspellers zijn van belangrijke klinische uitkomsten. Deze verwachtingen worden deels al gevormd door informatie op internet.

De rol van cognities in de perceptie van pijn is aanzienlijk en kan verklaard worden door het concept van “predictive processing” binnen de Bayesian benadering. Deze theorie stelt dat cognities invloed hebben op de manier waarop de hersenen informatie, zoals nociceptie, interpreteren. Niet alleen sensorieke informatie, maar alle a priori informatie (zoals kennis, eerdere ervaringen of verhalen van anderen) en de context zijn van belang. Sommige informatie heeft meer invloed, het hangt er bijvoorbeeld vanaf hoe sterk de informatie geworteld is. Informatie van een geloofwaardige bron, zoals een therapeut of een website, kan daarom sterke invloed hebben op patiënten.

Cognities spelen natuurlijk een belangrijke rol binnen de manuele therapie. Cognities hebben invloed op de manier waarop patiënten pijn ervaren en reageren op behandelingen. De rol van de manueel therapeut is om deze cognities te begrijpen en beïnvloeden,  om zo de effectiviteit van de therapie te verbeteren. In het nieuwe viewpunt omtrent manuele therapie vanuit de International Association of the Study of Pain (IASP), wordt het bovenstaande nader toegelicht. (NB. De overige inhoud van het viewpunt is ook interessant voor de manuele therapie in het algemeen.)

Een belangrijke factor als het gaat om cognities is de verwachting van de patiënt. Onderzoek toont aan dat de verwachting van positieve verandering en de ontwikkeling van een sterke therapeutische alliantie tussen patiënt en therapeut sterke voorspellers zijn van belangrijke klinische uitkomsten. Deze verwachtingen worden deels al gevormd door informatie op internet.

De traditionele modellen – die zich voornamelijk richten op anatomie en biomechanica – verschuiven naar eerder hedendaagse verklaringsmodellen die ook de cognitieve aspecten van de patiëntervaring omvatten. Negatieve contextuele factoren kunnen leiden tot verslechtering van symptomen, terwijl positieve contextuele factoren – zoals een goede communicatie en een geruststellende omgeving – kunnen bijdragen aan symptomatische verbetering.

Samenvattend: de manueel therapeut moet niet alleen de lichamelijke technieken beheersen, maar ook de cognitieve en emotionele aspecten van de behandeling begrijpen en toepassen om de algehele effectiviteit van de therapie te vergroten. Daarbij hoort bovendien informatievoorziening via internet.

Online informatie is van belang voor patiënten met musculoskeletale pijn, zoals lage rugpijn (LBP) en nekpijn (NP). Steeds meer mensen zoeken online naar informatie voordat ze contact opnemen met een zorgprofessional. De online bronnen vormen vaak de eerste stap in het begrijpen van een aandoeningen en behandeling. Echter, de kwaliteit van deze informatie varieert sterk en is vaak niet in lijn met de beste praktijken en richtlijnen. Zo ontstaan misverstanden en verkeerde verwachtingen over de behandeling en herstel.

De studie van Van der Noord et al (2025) richtte zich op het analyseren van de inhoud van websites van particuliere fysiotherapiepraktijken in Nederland met betrekking tot LBP en NP. Het doel was om de consistentie van de gepresenteerde informatie met de richtlijnen en het biopsychosociale model te vergelijken en evalueren en om het gebruik van angstaanjagende taal te onderzoeken. De onderzoekers voerden een cross-sectionele contentanalyse uit van 834 websites, waarbij zij zich richtten op de kwaliteit en de wijze waarop informatie werd gepresenteerd.

De resultaten toonden aan dat de meerderheid van de onderzochte websites een biomedische focus had en niet in lijn was met de actuele richtlijnen. Van de websites met informatie over LBP had 64% een biomedische benadering, terwijl slechts 8% redelijk bio-psychosociaal was. Daarnaast werd op 69% van de websites angstaanjagende taal aangetroffen. In de richtlijnen wordt juiste geadviseerd om geruststellende informatie te geven. Het onderzoek laat een gebrek aan betrouwbare en ondersteunende informatie voor patiënten zien. De informatie kan de kennis, attitudes en verwachtingen negatief beïnvloeden.

Klinisch gezien moeten fysiotherapeuten zich bewust zijn van de impact van de informatie die ze online delen. Het is daarom van groot belang dat fysiotherapeuten hun websites herzien en waar nodig herschrijven om ervoor te zorgen dat de informatie aansluit bij de laatste richtlijnen en wetenschappelijke kennis. Daarmee verminderen fysiotherapeuten de angst bij patiënten, ondersteunen ze bij het maken van goede keuzes voor herstel en uiteindelijk verbetering van de kwaliteit van leven.

Daarnaast is aandacht voor de cognities van patiënten belangrijk. Bijvoorbeeld in de anamnese (P-SCEGS-M model, de C) of bij de afronding. Denk ook hierbij aan de verschillende overtuigingen die patiënten kunnen hebben, zoals in het Common Sense Model van Leventhal (‘causal beliefs’, ‘identity beliefs’, ‘treatment beliefs’ etc). Deze overtuigingen werden misschien negatief beïnvloed door online informatie. Daardoor zal het behandeleffect mogelijk lager zijn dan gehoopt.

Bronnen:

Ongaro, G., & Kaptchuk, T. J. (2019). Symptom perception, placebo effects, and the Bayesian brain. Pain, 160(1), 1–4. https://doi.org/10.1097/j.pain.0000000000001367

Draper-Rodi, J., Newell, D., Barbe, M. F., & Bialosky, J. (2024). Integrated manual therapies: IASP taskforce viewpoint. Pain reports, 9(6), e1192. https://doi.org/10.1097/PR9.0000000000001192

Van der Noord, R., Reezigt, R. R., Paap, D., Schiphorst Preuper, H. R., & Reneman, M. F. (2025). Unhelpful Information About Low Back and Neck Pain on Physiotherapist’s Websites. European journal of pain (London, England), 29(2), e4782. https://doi.org/10.1002/ejp.4782